Sau khi đại phá quân Tào Tháo ở Trận Xích Bích, Chu Du định thừa thắng xông lên phía bắc địnhh đánh lấy Nam quận. Chợt nghe báo Lưu Bị sai người dâng quà mừng. Nghe nói Lưu Bị, Gia Cát Lượng đóng quân ở cửa Sông Du, cũng có biểu hiện muốn đánh Nam quận, cho nên Chu Du thấy lo sợ, bèn lấy cớ đáp lễ, cùng Lỗ Túc mang ba ngàn quân qua cửa sông Du, tới chỗ Lưu Bị.
Chu Du tới cửa sông Du, thấy quân của. Lưu Bị hàng ngũ chỉnh tề, trận thế hùng tráng mà bỗng thấy không yên lòng. Lưu Bị, Khổng Minh đón mời Chu Du vào trong tướng quân, mở tiệc chiêu đãi.
Khi nói đến tình hình quân sự. Lưu Bị nói:
– Nghe nói đô đốc muốn đánh lấy Nam quận, nên xin đến để giúp một tay. Nếu đô đốc không muốn lấy, thì tôi lấy vậy.
Chu Du cười nói:
– Đông Ngô tôi luôn muốn thôn tính Hán, Giang. Nay Nam quận đã như nằm trong lòng bàn tay rồi, tại sao lại không lấy ?
Lưu Bị nói:
– Thắng bại chưa biết thế nào, Chỉ sợ Chu đô đốc không lấy nổi thôi.
Chu Du nói:
– Nếu tôi không lấy nổi, thì lúc đó mời ngài đi mà lấy.
Lưu Bị nói:
Có Tử Kính và Khổng Minh ở đây làm chứng, đô đốc chớ tiếc rẻ nhé!
Chu Du bảo:
– Đại trượng phu nói ra một lời có gì mà phải hối.
Khổng Minh cười bảo:
– Đô đốc nói như thế là phải lắm. Hãy cứ để Đông Ngô đi đánh trước nếu không lấy được, chúa công hãy đi đánh, như thế có gì mà chẳng được.
Chu Du, Lỗ Túc ra về rồi, Lưu Bị mới trách Khổng Minh.
– Vừa rồi tiên sinh bảo tôi nói thế, nhưng sau nghĩ lại, thấy chưa hợp lý lắm. Hiện nay, chúng ta còn chưa có đất đứng, cấp thiết là cần lấy được Nam quận. Nếu để Chu Du lấy mất, chẳng lẽ chúng ta đành chịu trắng tay sao.
Khổng Minh nói:
Chúa công không phải lo nghĩ nhiều, cứ để mặc cho Chu Du đi mà đánh. Sớm muộn gì tôi cũng rước chúa công vào ngồi chễm chệ ở trong thành Nam quận.
Lưu Bị nói:
– Tiên sinh có diệu kế gì vậy?
Khổng Minh ghé tai thì thầm:
– Chỉ cần như thế, như thế…
Đọc thêm: Gia Cát Lượng lần đầu dùng binh
Lưu Bị cả mừng, nên cứ đóng quân ở cửa sông Du, để chờ thời cơ.
Nguyên là đối với cả cuộc chiến để lấy Nam Quận tình hình phát triển diễn biến ra sao, Khổng Minh đều đã nắm vững trong lòng: Ông đoán chắc Tào Tháo trước khi bị thua và rút về Hứa Đô, nhất định có sự sắp xếp và tính toán, Chu Du nôn nóng muốn giành thắng lợi tất nhiên sẽ trúng kế và chịu thiệt. Đồng thời cũng dự đoán rằng Chu Du cũng không phải tay vừa, đã bị thua trận, thế nào cũng tìm cách báo thù. Được thế thì cứ để hai bên chúng chém giết nhau, ta ở bên cạnh nhằm chỗ sơ hở mà lợi dụng.
Quả nhiên, cuộc chiến diễn ra hoàn toàn như dự đoán của Khổng Minh.
Trước hết, Chu Du chịu thiệt thòi to với Tào Nhân, về sau mới dùng kế giả vờ chết, dụ cho Tào Nhân vào cướp trại, rồi dùng quân mai phục đánh quân Tào tan tác tả tơi, dương dương tự dắc dẫn quân tiến thẳng đến chiếm Nam Quận.
Xem thêm: Chu Du vờ chết dụ quân tào
Không ngờ, khi Chu Du vừa tới chân thành, bỗng thấy trên mặt thành tinh kỳ phấp phơi, đại tướng của Lưu Bị là Triệu Vân đang uy phong lẫm liệt đứng trên đầu thành Nam Quận nói:
– Chu đô đốc xin đừng trách nhé, tôi phụng mạng của quân sư Gia Cát Lượng đã chiếm lĩnh toà thành này rồi!
Chu Du nổi nóng, hạ lệnh cho bộ hạ đánh thành. Trên thành bắn tên xuống như mưa, Chu Du đành phải hậm hực quay vế doanh trại, không ngờ thám tử lại đến báo: Gia Cát Lượng được Nam Quận, lại nắm được binh phù mà Trần Kiều vẫn dùng, mạo nhận là chuyên sứ của Tào Nhân, điều quân Tào ở Kinh Châu đi cứu Nam Quận, để Trương Phi lừa lúc sơ hở đánh úp chiếm luôn Kinh Châu.
Một lát sau, lại có thám tử nữa đến báo: ”Hạ Hầu Đôn giữ ở Tương Dương bị Gia Cát Lượng sai người lấy mất binh phù, giả xưng Tào Nhân cầu cứu, dụ Hạ Hầu Đôn đem quân ra khỏi thành, rồi sau Quan Vân Trường nhân lúc sơ hở đó đánh úp Tương Dương.
Gia Cát Lượng đã lợi dụng dịp Chu Du và Tào Nhân đánh qua đánh lại, chỉ cần dùng một mẹo nhỏ, quân lính chẳng cần phải vất vả gì mà một lúc lấy được cả Nam Quận, Kinh Châu, và Tương Dương. Thấy vậy Chu Du tức quá gầm lên, vết thương bị tên bắn lại vỡ ra.
