Ngụy Tức Viên đời Thanh có một người bạn ở phủ Thường Châu làm tuần kiểm ở con sông nhỏ phía bắc trấn Thanh, Ngày mười bảy tháng giêng, ông nhận được một vụ án: Trong thành có một người tên gọi Uẩn Bá Tiên mở một cửa hàng bán thực phẩm ở phía nam sông, uỷ thác cho người em họ là Uẩn Thự Sơ trông nom. Uẩn Thự Sơ trình báo rằng tiền nong trong cửa hàng bị mất trộm, mất hai tám quan tiền đồng, yêu cầu quan phủ giải quyết.
Tuần kiểm công lập tức ra hiện trường kiểm tra, thấy nóc căn phòng nơi để tiền ở gần chỗ cửa sổ có một lỗ thủng có thể chui lọt con mèo con chuột, đồ đạc trong phòng gồm có hai cái giường kê ở hai bên, một cái bàn để ghi chép kê dưới cửa sổ thẳng với lỗ thủng trên nóc. Tuần kiểm hỏi:
– Anh đoán là kẻ trộm đột nhập vào khi nào.
Uẩn Thự Sơ đáp:
– Khi trời gần sáng.
Cái bàn có bị di chuyển đi không.
– Không hề.
Tuần kiểm lại quan sát tỉ mỉ bốn bề, trước khi đi còn hứa nhất định sẽ bắt được kẻ trộm trong thời gian gần nhất.
– Ngày hôm sau, tuần kiểm sai người đến cửa hàng thực phẩm nói đối với người giúp việc là đến vườn rau để hỏi han tường tận quá trình bị mất trộm để xử lý vụ án. Người giúp việc vui vẻ rời khỏi cửa hàng. Nào ngờ vừa bước ra ngoài lập tức bị người kia dẫn giải đến ngay công đường của tuần kiểm. Tuần kiểm đã ngồi đợi sẵn bên trên, văn thư và sai nha đứng hầu một bên, lớn liếng quát bảo. Người giúp việc quỳ xuống, hỏi rằng:
Also Read: Từ Tri Huyện thưởng tiền bắt trộm
Đêm hôm mười sáu tháng giêng ở cửa hàng các ngươi có đánh bạc, những người nào có mặt ở đó?
– Người giúp việc chớp chớp mắt, ấp úng nói:
Không, không có đánh bạc.
”Rầm”, tuần kiểm đập án, hạ lệnh:
– Chuẩn bị dụng cụ tra tấn, xem đồ điêu ngoa này còn nói dối được nữa không.
Người giúp việc hết sức sợ hãi, khai ra toàn bộ:
– Thưa đại nhân, đêm hôm kia có tụ tập đánh bạc ở cửa hàng, những người có mặt gồm có Uẩn Thự Sơ và mấy bạn cờ bạc của anh ấy.
Tuần kiểm thẩm vấn xong liền sai người đưa người giúp việc trở về cửa hàng thực phẩm. Uẩn Thự Sơ biết âm mưu đã bị bại lộ, hoảng sợ chạy đến phủ đòi gặp tuần kiểm, khóc lóc cầu khẩn không truy cứu vụ án này nữa.
– Sau khi sự việc bại lộ, mọi người hết sức khâm phục tài phá án như thần của tuần kiểm. Có người thỉnh giáo ông:
Tại sao mà ngài biết được Uẩn Thự Sơ đánh bạc, ăn trộm tiền chứ không phải bị kẻ cắp lấy?
– Tuần kiểm cười đáp:
Nửa đêm hôm mười sáu tháng giêng trời mưa như trút nước, đến lúc trời sáng cũng vẫn chưa tạnh. Thế nhưng cái bàn trong căn phòng để tiền kê thẳng với lỗ thủng bên trên nóc thì lại không hề có dấu hiệu bị ướt. Hơn nữa, cổng ngoài của cửa hàng này thường ngày không bao giờ đóng, chỉ có đêm hôm đó lại đóng rất chặt. Từ hai điểm trên có thể đoán ra: Đúng là Uẩn Thự Sơ đánh bạc thua, cố ý báo cáo giả là bị mất trộm để lừa gạt Uẩn Bá Tiên anh họ hắn ta. Chúng ta những quan lại đảm nhiệm việc công, đối với con người, sự việc thậm chí cả khí hậu mưa nắng lúc nào cũng phải lưu ý để luôn có sự chuẩn bị sẵn, đầu có tỉnh táo, nếu không sẽ bị những thằng cha xảo quyệt lừa bịp đấy.
– Những người có mặt nghe thấy thế ai cũng hết mực khâm phục.
