Anh chàng Giáp sinh sống bằng nghề buôn chuyến, quanh năm bôn ba ở xa nhà. Ở nhà chỉ có vợ và người mẹ bị mù. Con dâu sớm tối phụng dưỡng mẹ chồng, chu đáo như đối với mẹ đẻ. Hàng xóm láng giềng vừa ngưỡng mộ vừa kính trọng họ.
Một hôm, Giáp trở về nhà, mẹ liền sai con dâu giết gà khoản đãi con trai. Lúc đó đang là mùa hè nóng nực, họ đem cơm canh bày ra sân dưới giàn nho ăn cho mát mẻ. Hôm đó, mẹ chồng con dâu hai người đều ăn chay, cùng với Giáp vừa ăn vừa kể lể chuyện trò. Đến nửa đêm, Giáp bỗng mắc bạo bệnh mà chết. Hai mẹ con ôm mặt gào khóc hết sức bi thảm.
Hàng xóm nghe tin đều đến hỏi han, an ủi. Lý trưởng thấy Giáp chết đột ngột liền báo cáo lên quan huyện. Quan sai người khám nghiệm tử thi, kết luận là: trúng độc mà chết. Quan huyện nghi ngờ người vợ thông dâm với người khác rồi âm mưu giết chồng liền bắt cô ta về phủ, dùng cực hình tra hỏi. Cô ta không chịu nổi hình phạt, đành phải ngậm oan tự nhận mình là hung thủ. Quan huyện truy hỏi:
Gian phu là ai?
Cô ta không nói. Quan lại lệnh cho sai nha dùng hình phạt. Bị đánh đau quá, cô đành phải nói bừa tên một người.
– Thập Lang ạ.
Thập Lang là em họ của Giáp, mỗi lần Giáp đi xa đều nhờ anh ta thay mình trông nom gia đình, quan huyện căn cứ vào lời khai của vợ Giáp, lập tức cho bắt Thập Lang đến quy án thẩm vấn anh ta về quá trình thông dâm giết anh. Thập Lang hoảng hồn thất sắc kiên quyết không thừa nhận, quan huyện lệnh dùng cực hình tra hỏi. Vụ án được trình báo lên trên, quan tuần phủ nghi ngờ rằng bên trong rất có khả năng có oan ức, muốn xử lại nhưng các quan chức trong mạc phủ đều khuyên can. Kết quả là vợ Giáp và Thập Lang bị treo cổ mặt đối mặt với nhau ở chợ. Lúc đó quần chúng đều xôn xao cho rằng họ bị oan.
Tuần phủ nghe thấy dư luận như thế trong lòng rất buồn phiền liền cải trang thành dân thường để thăm dò tình hình. Đến nhà Giáp, thấy bà mẹ già đang ngồi ở mái hiên kêu khóc, liền hỏi:
– Bà làm sao mà bi thương thế?
– Con trai tôi chết thảm, tuy là không tìm ra được nguyên nhân nhưng tôi vẫn cho rằng đó là mệnh trời. Nhưng vị hôn quân lại vu oan giá hoạ hại chết con dâu hiền thục của tôi. Tôi chết đi nhất định sẽ thành ma qủy báo thù cho con dâu tôi.
Also Read: Tuần Kiểm mưu trí xử vụ án mất trộm
Tuần phủ kinh ngạc hỏi:
– Tại sao nói con dâu bà hiền thục?
– Mọi người không biết chứ tôi biết rõ, Con trai đi vắng, đêm đêm nó ngủ cùng tôi, mùa hè đuổi ruồi đuổi muỗi cho tôi, mùa đông nằm sát cho tôi ấm lưng. Những việc đó đến mẹ con ruột thịt cũng chưa chắc đã làm được, người có đức hạnh như thế làm gì có chuyện thông dâm với người khác? Nghe nói quan tuần phủ từ bi chính trực, tôi cứ ngày đêm mong ngóng có thể vụ án oan ức này sẽ được xử lại. Nhưng đến hôm nay thì xem ra, ông ta cũng chỉ là một hôn quan. Ông trời ơi! Oan uổng quá! Tôi phải đến tận hoàng cung để khiếu kiện để rửa oan cho con dâu tôi.
Tuần phủ nghe thế, xấu hổ, hối hận mồ hôi toát ra đầm đìa liền hỏi bà lão về chuyện ăn thịt gà bị trúng độc:
– Cả ba người đều ăn thịt gà tại sao lại chỉ có mỗi con trai bà chết?
– Hôm đó tôi với con dâu ăn chay.
– Gà nhà chẳng lẽ lại có chất độc sao? Nhất định phải có lý do đặc biệt. Ba người ăn cơm ở đâu?
– Dưới giàn nho.
Tuần phủ liền bỏ tiền nhờ người mua hộ một con gà luộc chín xong sau đó vẫn đặt ở chỗ dưới giàn nho mà họ ngồi ăn lúc trước. Hơi nóng nghi ngút bốc lên, lát sau, thấy một sợi dây tơ mảnh màu trắng từ trên rơi xuống đĩa thịt gà, tuần phủ chăm chú quan sát mới nhận ra, ông hết sức kinh ngạc liền sai người xé một miếng thịt gà vứt cho chó ăn, chó ăn xong rất nhanh đã lăn ra chết. Tuần phủ lúc này mới chợt hiểu ra luôn miệng than thở:
– Giết hại con người vô tội, đây chính là lỗi của ta.
Tuần phủ lập tức trở về nha môn, thay đổi y phục triệu tập quan viên các cấp đã từng giải quyết vụ án này, khua chiêng mở đường tiến đến nhà Giáp. Bà lão mù kinh ngạc, quỳ xuống đất nghênh tiếp. Các quan viên đều ngơ ngác không biết tuần phủ định làm gì.
Tuần phủ ra lệnh cho thuộc hạ luộc chín một con gà, vẫn đặt ở chỗ cũ dưới giàn nho, bảo các quan viên quan sát cho kỹ. Lát sau, sợi tơ trắng mảnh từ trên rơi vào đĩa thịt. Lại xé một miếng thịt đó vứt cho chó. Chó ăn xong lăn ra chết ngay tức khắc. Mọi người đều hết sức kinh hãi và bàng hoàng. Tuần phủ liền sai người phá đổ giàn nho, bới tìm kỹ càng, cuối cùng bắt được một con rắn độc dài chừng bốn tấc, sợi tơ mảnh hoá ra là nước dãi của nó. Các quan viên thấy thế đều lấm lét nhìn nhau:
Tuần phủ đau đớn nói:
– Đây chính là lý do anh Giáp mắc bạo bệnh mà chết. Hai người dân vô tội bị xử tử hình là rất oan uổng, chẳng lẽ không phải là tội lỗi của những người làm quan phụ mẫu như chúng ta sao?
Liền lập tức dâng tấu lên triều đình xin chịu tội. Quan huyện bị luận vào tội thiếu trách nhiệm giết oan người vô tội, các quan viên còn lại cũng bị xử phạt nặng nhẹ tuỳ mức độ.
