Trận Fasaro nổ ra vào năm 48 Trước Công Nguyên, là trận cuối cùng quyết định thắng thua trong cuộc nội chiến La Mã giữa Ceasar và Pompei.
– Sau khi nhà độc tài Sullar bị bệnh, tình hình chính trị La Mã một lần nữa rơi vào rối ren, tướng lĩnh các đảng phái mạnh ai nấy thủ riêng cho mình. Năm 60 TCN, Pompei, Krassor và Ceasar bí mật liên kết với nhau, thao túng cục diện chính trị La Mã. Năm 53 TCN, tướng Krassor bị chết trận, Pompei và Ceasar bắt đầu tranh quyền đoạt lợi, nội chiến La Mã ngày càng ác liệt.
Tháng 8-48 TCN, Ceasar và Pompei triển khai trận quyết chiến cuối cùng tranh giành quyền thống trị tối cao của La Mã – chiến dịch Fasaro. Trong một chiến dịch khác trước đó, Ceasar đã bị thất bại trước Pompei.
– Sau khi rút quân, Ceasar đã trốn thoát sự phong tỏa của Pompei, đóng quân ở Fasaro. Pompei lần ra dấu vết và tìm đến, quân Pompei đóng ở bên Tây Bắc, quân Ceasar đóng ở Đông Nam. Pompei có 38.000 bộ binh, 7000 kỵ binh, gấp đôi số quân của Ceasar, chiếm cứ địa hình thuận lợi. Quân Ceasar không chuẩn bị đủ lương thực, nếu cuộc chiến tranh càng kéo dài thì càng bất lợi, nên muốn đánh nhanh thắng nhanh, nhưng Pompei vẫn cứ án binh bất động.
Đọc thêm: Cuộc khởi nghĩa Spartacus
Ngày 9-8, Ceasar tiếp tục tấn công giả, cuối cùng Pompei đã xuất quân nghênh chiến. Nhưng ông ta cứ chần chừ không chịu ra lệnh tấn công, quân cứ đứng yên một chỗ, ý đồ là chờ khi quân của Ceasar mệt mỏi, rối ren rồi mới tấn công, Quân Ceasar đồng loạt xông lên, hai bên đánh giáp lá cà một trận ác liệt. Lúc này, Pompei mới điều động kỵ binh, cung thủ và lính bắn đá hợp lực tấn công vào quân Ceasar.
– Kỵ binh Ceasar rút về phía sau, quân Pompei thừa thắng xông lên, hòng bao vây tiêu diệt cánh phải quân Ceasar. Đây chính là điều mà Ceasar đã dự tính trước, ông lập tức ra lệnh cho quân mai phục tấn công vào kỵ binh Pompei. Kỵ binh Pompei bị tấn công bất ngờ, ngã như rạ, số còn lại đành rút về sau.
Do đó, các cung thủ và tay bắn đá của Pompei bị cô lập trên chiến trường trong vòng vây siết chặt của Ceasar, toàn bộ đã bị tiêu diệt. Thừa cơ, Ceasar tấn công vào cánh trái quân Pompei, ra lệnh cho quân dự bị bọc phía sau quân Pompei. Bị tấn công bất ngờ, quân Pompei rối loạn đội hình, tháo chạy tán loạn. Ceasar thúc quân truy đuổi, quân Pompei tan tác như ong vỡ tổ. Pompei dẫn một ít tàn quân chạy về Ai Cập, Ceasar cũng đuổi theo đến Ai Cập. Pompei vừa đến Ai Cập, liền bị vua Ai Cập chém đứt đầu vì sợ Ceasar tấn công.
– Ba năm sau do, Ceasar tiếp tục tiêu diệt các thế lực tàn dư của Pompei tại Bắc Phi, Tây Ban Nha, chinh phục Ai Cập, ca khúc khải hoàn trở về La Mã. Lúc đó La Mã đã tổ chức nghi lễ trọng thể chào đón ông. Cuối cùng Ceasar đã lập nên nền thống trị độc tài, trở thành quan độc tài suốt đời, kiêm chức đại tướng quân.
