Đây là câu chuyện thuở nhỏ của danh sĩ đời nhà Tùy Hà Thỏa. Một hôm có người hàng xóm nói đùa cậu bé:
– Này Hà Thỏa ơi! ở quê mình, có thể nói cháu là thần đồng không ai sánh nổi, thế nhưng nếu như cháu đến Quốc tử học là nhà, trường cao nhất trên kinh đô, thì chắc là phải chịu thua, thất bại mà về mất thôi!
Cậu bé Hà Thỏa tám tuổi bĩu môi ra vẻ không chịu, nói:
– Quốc tử học là cái, gì? Chẳng lẽ nó là thứ ba đầu sáu tay ăn thịt người sao?
Người kia lại bảo:
– Ăn thịt thì chả ai ăn đâu. Có điều ở đấy toàn những người tài giỏi, học rộng hiểu nhiều, cháu đến đấy thì liệu mà khiêm tốn học hỏi, nếu không, lại tự chuốc lấy buồn vào thân.
Hà Thỏa cười đáp:
– Cháu nghĩ người có chí không ở chỗ tuổi cao, có lý không ở chỗ lớn tiếng. Cháu có đến quốc tử học, đương nhiên là phải khiêm tốn học hỏi, nhưng nếu có người ỷ vào tài mà kiêu ngạo, bắt nạt cháu là trẻ con, thì cháu cũng chẳng chịu lép vế đâu ạ!
Người hàng xóm nghe vậy, nửa tin nửa ngờ, lắc đầu bỏ đi.
– Hà Thỏa quả không chịu lép thật, cuối cùng đã tìm được một dịp lên tận quốc tử học ở kinh đô, lân la đến gần lớp học khiêm tốn lắng nghe các học giả giảng bài.
Also Read: Hạ Nhược Bật đổi gác để lừa địch
Bỗng nhiên, có một lớp hết giờ học, một đoàn học trò ùa ra sân. Đi sau cùng là một nhà giáo, tên là Cố Lương. Nhìn thấy Hà Thỏa, nhà giáo vừa ngạc nhiên vừa mừng.
– Ồ! Cháu có phải là Hà Thỏa, thần đồng nổi tiếng xa gần đấy không? Hôm nay ngọn gió nào thổi cháu tới đây vậy?
Hà Thỏa cung kính lễ phép đáp:
– Dạ thưa Cố đại nhân, cháu có ý đến thăm quốc tử học một chút ạ, tiện thể vừa rồi đứng nghe bài người giảng, rất là bổ ích ạ!.
Cố Lương thấy cậu bé còn ít tuổi mà nói năng đâu ra đấy cứng rắn nhưng lại nhã nhặn, vừa cảm thấy khâm phục, nhưng lại nảy ra ý trêu đùa cậu bé một chút:
– Này, họ tên cháu là Hà Thỏa, vậy rốt cuộc là chữ ”hà” trong chữ ”hà diệp” là lá sen, hay trong chữ ”hà thủy” là nước sông hả cháu?
Cố Lương vừa nói thế, đám học trò nghe vậy vây quanh lại, cười hì hì, chờ xem Hà Thỏa trả lời ra sao?
– Hà Thỏa nghiền ngẫm một chút, liền thấy ngay rằng trong câu đùa của Cố Lương cũng hơi có ý trêu chọc, thế là ứng khẩu đáp luôn:
Cháu xin phép được hỏi bác trước, có phải bác mang họ Cố không ạ? Vậy chứ chữ Cố của bác là ”chiếu cố” hay là ”quá cố” ạ?
– Nhà giáo Cố Lương đỏ bừng mặt, biết là gặp phải tay chẳng vừa, xem ra rất khó chống chọi.
Đến năm Hà Thỏa mười bảy tuổi, với trí tuệ và tài cán của cậu, đã được Tương Đông Vương đem nhiều vàng bạc mời đi làm việc cho mình.