Một năm vào mùa đông, một nông dân ở Hưng Hoá là Kim Hoán Căn chở một thuyền nấm đến huyện Phạm bán cho lái rau.
Ông chủ nói nhiều bùn đất quá đòi phải giảm bớt giá di. Thật ra, Kim Hoán Căn đã chiết khấu giá bán rồi, nguyên là mỗi gánh chín trăm đồng, anh chỉ lấy có tám trăm đồng. Nhưng gã lái buôn huyện Phạm cậy nhà ở đây bắt nạt Kim Hoán Căn từ xa đến lại đang nóng ruột muốn dỡ hàng nên chỉ chịu trả anh có bốn trăm tám mươi đồng một gánh.
– Nếu không, anh đem rửa sạch bùn đất đi tôi sẽ trả đủ anh tám trăm đồng một gánh.
Nhưng bùn đất đã đóng két lại rồi, nếu rửa ráy thì sẽ rụng hết lòng nấm, càng không bán được mấy tiền. Kim Hoán Căn đành phải đến nha môn khiết kiện. Vừa gặp lúc Trịnh Bản Kiều mới đến nhận chức tri huyện huyện Phạm Trịnh Bản Kiều nói:
– Mua bán đều có tự do, người ta không mua nấm của ngươi là không phạm vào phép vua, ta làm sao xử phạt người ta được? Nếu ta bắt ép người ta mua nấm sẽ có người kiện ta thiên vị đồng hương, ăn của đút làm trái pháp luật, ta thật không đảm đang nổi.
Kim Hoán Căn hoảng hốt nói:
– Thuyền nấm này là mồ hôi nước mắt của cả tám người trong gia đình tôi, già trẻ lớn bé đều trông vào số tiền bán thuyền nấm này để ăn tết. Ông lái buôn cố tình ép giá là muốn cả mạng sống chúng tôi rồi.
Also Read: Trịnh Bản Kiều trị “người tốt”
Trịnh Bản Kiều mềm lòng nói:
– Ngươi cứ về thuyền đi, ta sẽ đến ngay. Khi ngươi nghe thấy tiếng khua chiêng dẹp đường thì hắt một ít bùn nhão trước cửa nhà tên lái buôn ta sẽ có cách.
Kim Hoán Căn trở về thuyền, không lâu thì nghe thấy tiếng chiêng dẹp đường vội vàng hắt cả thùng bùn nhão ở cửa nhà gã lái buôn. Gã lái buôn tức giận túm lấy vạt áo anh.
Vừa lục đó kiệu của lính Bản Kiều đi qua, gã liền lôi Kim Hoán Căn đến kêu kiện:
– Tên dân Hưng Hoá láo lếu này hắt bùn đất vào cửa nhà tôi, xin đại lão gia xét xử:
Trịnh Bản Kiều vội xuống kiệu chắp tay vái lạy chỗ bùn đất. Mọi người đều ngớ ra, Trịnh Bản Kiều nói:
– Đất của quê hương, sao còn không làm lễ đi, Gã lái buôn thấy đành phải đổi giọng, vâng vâng dạ dạ nói:
– Vâng! Vâng! Đất của quê hương quan huyện còn đáng quý hơn vàng bạc.
Kim Hoán Căn chợt hiểu ra liền chen lời vào:
– Ông chủ, chỗ nấm có dính bùn của tôi có đáng giá hơn vàng không?
Gã lái buôn biết đã lỡ mồm đành phải bảo người giúp việc:
– Nấm của quê hương quan huyện, toàn bộ mua theo giá chín trăm đồng một gánh.
Trịnh Bản Kiều vội ngăn lại:
– Nói bùn đất của quê hương ta còn quý hơn cả vàng không phải là phải thêm một trăm đồng một gánh thì mới mua được. Ta thấy, anh ta đồng ý bán cho ngươi với giá tám trăm đồng một gánh, ngươi cứ theo giá đó mà trả tiền.
