Hồ Tri Huyện hoá trang thành một thương nhân, dừng chân ở quán trọ Hưng Lợi, ngầm quan sát rõ ràng khuôn mặt, tình tình và cách ăn ở của chủ quán Lưu Nhị…
Triều Thanh, thời Hàm Phong (1851- 1862) ở huyện Xương ấp tỉnh Sơn Đông có một người tên gọi Trương Tú, vợ anh ta là Ái Trinh vô cùng xinh đẹp. Một lần, Trương Tú đi buôn bán xa, nguyên định bảy ngày sẽ trở về. Không ngờ đêm ngày thứ ba, Ái Trinh bỗng nghe có người gọi cửa, cô sợ hãi tim đập thình thịch, vội hỏi:
– Ai?
– Đến tiếng anh mà em cũng không nhận ra sao?
Ái Trinh nghe quả đúng là giọng chồng mình, vội vàng mở cửa. Chỉ thấy Trương Tú đi tay không, cúi đầu ủ rũ nói:
– Đen quá, chuyến làm ăn này vốn rất thuận lợi, kiếm được không ít tiền, vội vã trở về. Nhưng vừa rồi đi qua núi gặp một đàn sói, tôi sợ quá quẳng cả bao mà chạy.
Ái Trinh, sợ hãi kêu lên.
– Anh không bị thương chứ?
– Còn may không bị thương, nhưng chuyến làm ăn này lỗ lớn rồi.
– Được rồi, chỉ cần anh vẫn khoẻ mạnh là được, đúng là trời Phật phù hộ độ trì. Anh mau lên giường nghỉ một lát, em nấu cơm cho anh.
Nói đoạn Ái Trinh liền đi nổi lửa sau đó đến quán rượu mua rượu.
Cơm rượu no say xong, Trương Tú cao hứng hát hò ầm lên, mượn giọng kinh kịch nói với Ái Trinh:
Đọc thêm: Hồ Tri Huyện ghép giấy phân biệt thật giả
– Em tưởng anh làm mất bạc thật à? Anh gửi bạc ở trong miếu thổ địa ấy.
– Sao lại thế?
– Ha ha, anh thử xem em yêu tiền hay là yêu người.
– Trời ơi, anh thật hết trò đùa. Vạn nhất nhỡ người ta phát hiện ra chỗ giấu bạc mà lấy đi thì sao?
– Không đâu, anh để trong cái hốc đằng sau thần thổ địa, lấy một tấm gỗ đậy lên, không ai để ý đâu, sáng mai ra lấy cũng không muộn.
Trương Tú nói đoạn ôm chặt lấy Ái Trinh, thổi tắt đèn, lên giường nghỉ ngơi.
Sáng hôm sau, hai vợ chồng Trương Tú đến miếu thờ thổ địa, vừa nhìn họ đã thất kinh, không thấy bạc đâu nữa.
Trương Tú cực kỳ hối hận, lẽ ra không nên bày trò như thế.
Ái Trinh nói:
– Tiếc cũng chẳng được, đi báo quan thôi.
Tri huyện Xương ấp Hồ Hiếu nghe hai người kể lại, hỏi:
– Hai người đã từng nói nơi giấu bạc?
– Có nói
– Các ngươi đã gặp ai chưa?
Trương Tú lắc đầu Ái Trinh nói:
– Lúc ấy trong nhà không có rượu, tôi phải đi ra ngoài, đến quán trọ Hưng Lợi mua cân rượu.
Hồ tri huyện lập tức hỏi:
– Trong quán có những người nào?
– Chỉ có ông chủ quán Lưu Nhị
– Ông ta có hỏi gì ngươi không?
– Ông ta nói, cô nửa đêm rồi còn mua rượu cho ai uống? Tôi nói chồng tôi về. Ông ta không tin, còn nói mấy câu chẳng ra cái gì cả. Tôi không thèm quan tâm đến ông ta liền trở về nhà.
Hồ tri huyện nói:
– Tạm thời các người đừng loan báo chuyện này cho ai, cứ về nhà đi ngày mai bản quan nhất định sẽ phá án cho ngươi.
Buổi trưa ngày hôm ấy, Hồ tri huyện hoá trang thành một thương nhân, dừng chân ở quán trọ Hưng Lợi, ngầm quan sát rõ ràng khuôn mặt, tình tình và cách ăn ở của chủ quán Lưu Nhị. Sau khi trở về nha môn, ông lập tức sai người thông báo cho hương trưởng ở địa phương, nói ngày mai quan tri huyện sẽ đến thôn ông ta xử án thổ địa, tất cả dân trong thôn đều phải có mặt xem xử án, không được thiếu người nào.
Sáng hôm sau, Hồ tri huyện ngồi kiệu đến trước miếu thổ địa. Sau khi bước ra khỏi kiệu, ông chắp tay vái thổ địa một lạy rồi ngồi bên cạnh thần thổ địa hướng xuống mọi người thẩm vấn thổ địa.
– Mao thần to gan, dám nuốt không tiền bạc của dân! Ta hỏi người, đêm hôm kia Trương Tú có giấu năm thỏi bạc trắng sau lưng người không?… Cái gì? à, chỗ bạc đó đi đâu rồi? Có phải người giấu đi không?… Không có à? ồ? Do người trong thôn lấy đi à? Ai?
Hồ tri huyện tự hỏi tự trả lời, mắt dõi vào Lưu Nhị chủ quán Hưng Lợi, thấy Lưu Nhị lợ vẻ lo sợ thất sắc.
– Ô, ta nghe rõ rồi, là do ông chủ Lưu Nhị lấy đi? Không dính dáng gì đến người. Hạ quan đắc tội?
Nói đoạn lại vái thổ địa một vái. Quay lại nghiêm giọng
– Dẫn Lưu Nhị lên đây.
Lưu Nhị đã sợ hồn bay phách lác, mặt cắt không còn hột máu.
Hồ tri huyện chỉ Lưu Nhị nói:
– Tên trộm to gan? Thổ địa đã vạch rõ hành vi trộm đạo của ngươi. Bạc của Trương Tú bị ngươi trộm, khai mau sự thật.
Lưu Nhị thấy thần linh có mắt, đành phải nhận tội. Hoá ra, từ lâu hắn đã thèm khát nhan sắc của Ái Trinh, chỉ có điều Ái Trinh ăn ở đứng đắn nên không dám ra tay. Đêm hôm kia, thấy Ái Trinh đêm khuya đi mua rượu, lại biết Trương Tú không có nhà, cho là ái Trinh tư thông với người khác liền lẳng lặng theo sau để bắt quả tang, ép Ái Trinh phải nghe theo hắn. Nhưng hắn ở ngoài cửa nghe ngóng lại rõ ràng là Trương Tú đã trở về, vô cùng thất vọng. Bỗng nghe thấy Trương Tú nói nơi giấu bạc, liền chạy vội đến lẳng lặng đem bạc về. Không ngờ Hồ tri huyện đa mưu túc tra, lột mặt nạ tên ăn trộm.
