Đời Thanh, nhà thư hoạ nổi tiếng Trịnh Bản Kiều (1693- 1765) đến làm quan ở huyện Duy. Ở huyện Duy lúc đó, bọn nhà quyền quý, địa chủ, du côn, lưu manh thông đồng với nhau làm điều xằng bậy. Phàm là các quan huyện đến nhận chức nếu không cùng chúng làm càn làm bậy thì sẽ bị đổ oan cho một tội lỗi nào đó rồi bị chúng đuổi đi.
Hôm đó, Trịnh Bản Kiều đến nhận chức, khi còn cách huyện Duy hai mươi dặm thì một chiếc kiệu nhỏ tới đón ông. Nào ngờ còn chưa ngồi yên chiếc kiệu kia liền “phi” lên như điên giống hệt như cái mẹt đang sảy gạo, khiến Trịnh Bản Kiều nghiêng đằng trước ngả đằng sau, nảy lên nảy xuống. Hoá ra phu kiệu đều là người của bọn cường hào, thân sĩ, du côn địa phương phái đến. Chiếc kiệu nhỏ bốn người mà chúng cần tới mười sáu người, thay nhau lắc lư Trịnh Bản Kiều. Chúng vừa đi vừa hò hát:
– Hôm nay lão gia vừa đến, hẵng ngồi cái kiệu mẹt nhỏ, sau này không nghe lời sai bảo, mũ quan của ngài sẽ lột xuống.
Trịnh Bản Kiều nghĩ: Hừ, xem ta trị chúng bay đây. Liền gọi to:
– Dừng kiệu!
Phu kiệu đành phải hạ xuống. Trịnh Bản Kiều bước ra chỉ vào bãi đất bên phải nói:
– Mau chuyển đống gạch mộc này lên kiệu khiêng về phủ cho lão gia ta làm giường ngủ.
Một phu kiệu vội vàng cúi gập người nói:
– Khởi bẩm lão gia, trong phủ đã có giường có giát bằng dây cọ chuyên để cho ngài nằm nghỉ.
Hừ, cái thứ đồ chơi đó lão gia ta đã nằm chán rồi. Đừng có nhiều lời nữa, mỗi người hai viên khiêng lên kiệu cho ta.
– Bọn phu kiệu đành phải ngoan ngoãn chuyển những viên gạch mộc to tướng lên kiệu, một viên nặng gần chục cân, mười sáu người ba mươi hai viên là ba trăm mấy chục cân, lại thêm một người ngồi trên, bọn chúng ai nấy loạng chà loạng choạng, mồ hôi chảy dọc sống lưng: Trịnh Bản Kiều đã lấy lại tinh thần, ngồi trên kiệu lắc la lắc lư cái đầu nói:
Also Read: Trịnh Bản Kiều đố rượu
Bảo ngươi sàng sảy, ngươi lại thở hồng hộc, về đến nha môn cho mỗi thằng ba gậy.
– Buổi trưa hôm sau, Trịnh Bản Kiều từ ngoài trở về nha môn. Còn chưa về đến cổng đã thấy hai bên đường chen chúc một đám người cãi vã ầm ĩ, vừa cao giọng hô to: ”Quan huyện đến rồi, hoan nghênh quan lão gia”. Vừa đứng án ngữ chặt cổng nha môn. Những người bày bán hàng ở hai bên đường vội thu xếp hàng lại chạy ra ngoài trốn. Ông lão Từ: bán cháo còn chưa kịp trốn đi, bị xô ngã bên díu bên đường. Nồi cháo đổ nghiêng trên phiến đá xanh bảy cạnh tám góc, dính be dính bét lênh láng đầy một khoảnh đất. Một thằng cha túm lấy ông, bọn du côn nhân cơ hội này cãi cọ gây náo loạn cả lên. Trịnh Bản Kiều liền xuống kiệu xét hỏi.
Thằng cha đang túm chặt ông Từ nói gánh cháo đã va vào hắn, ông Từ một mực kêu oan. Một tên địa chủ béo ị nói:
– Tiểu nhân nhìn thấy rất rõ, lão già này đúng là đã vấp vào hòn đá kia mà ngã.
Tên địa chủ béo chỉ vào hòn đá bên đường, lại làm điệu làm bộ nói:
– Gây nên nghiệp chướng là hòn đá xanh bảy cạnh tám góc kia, xin lão gia phân xử.
Trịnh Bản Kiều nói:
– Được, hôm nay ta sẽ xét xử hòn đá xanh làm kinh động đến lão gia ta.
Ông thăng đường, chỉ vào hòn đá trước công đường hỏi:
– Hòn đá ác nghiệt, tại sao vô cớ kiếm chuyện, làm đổ cả nồi cháo của ông già? Mau khai thật ra cho ta.
Phía dưới im hơi lặng tiếng. Trịnh Bản Kiều lệnh đánh cho bốn mươi trượng. Bọn nha dịch đếm rõ ràng rành rọt mà đánh. Bọn cường hào, thân sĩ, địa chủ, lưu manh, côn đồ ở hai bên đưa mắt nhìn nhau cười thầm, Trịnh Bản Kiều bỗng quát:
– Các ngươi đều là nhân chứng, không chịu khó nghe lão gia xử án, cười cười cái gì?
Dưới công đường xôn xao những tiếng cười:
– Cười lão gia chấp hành pháp luật nghiêm chỉnh, thưởng phạt phân minh. Tiếc là cái hòn đá câm này trời sinh ra là vật vô tri, không chân không miệng. Có mà hỏi đến ba năm e rằng cũng chẳng nặn ra được câu nào đâu.
Trịnh Bản Kiều quát:
– Câm mồm! Nó thứ nhất không biết nói, thứ hai không biết đi, làm sao mà bắt nạt ông lão bán cháo, làm đổ cả nồi cháo được? Đây rõ ràng là các ngươi có ý bất lương, lừa dối cả bản quan. Người đâu, đem lũ vô lại này đánh mỗi tên bốn mươi gậy cho ta.
Lũ ác ôn này vốn định trêu chọc Trịnh Bản Kiều, nào ngờ lại bị ông trừng trị, tên nào tên nấy dập đầu cầu xin. Trịnh Bản Kiều sai mang một cái rổ ra, nói:
– Các ngươi đã khẩn cầu bản quan, bản quan cũng không làm khó nữa. Ai không muốn bị đánh thì bỏ ít tiền chuộc tội vào rổ ta sẽ thả cho về.
Lũ ác ôn lũ lượt móc tiền ra rồi chuồn khỏi phủ. Trịnh Bản Kiều giao hết chỗ tiền đó cho ông già Từ.
– Từ đó, lũ cường hào ác bá lưu manh ở huyện Duy không bao giờ dám nghĩ kế để làm hại Trịnh Bản Kiều nữa.